Anti-Pietbetogers hadden toestemming om bij de intocht van Sinterklaas in Dokkum te demonstreren. Deze werd echter ingetrokken uit vrees voor acties tegendemonstranten.
Bij de intocht van Sinterklaas in de Friese stad Dokkum op 11 november was er voor de actiegroep Kick Out Zwarte Piet in het centrum een vak gereserveerd waar ze zouden kunnen demonstreren. Burgemeester Marga Waanders had daarover afspraken gemaakt met de groep.
Kick Out Zwarte Piet zou Dokkum echter nooit bereiken. De drie bussen van de anti-Pietbetogers werden zaterdagochtend al tegengehouden op de A7 bij Oudehaske. Nadat de politie gearriveerd was, konden de bussen hun reis richting Dokkum vervolgen. Vervolgens kwamen er berichten binnen dat ook in Dokkum blokkades zouden worden opgeworpen en dat de anti-Pietbetogers met vuurwerk zouden worden bekogeld, Hierop vaardigde de burgemeester een noodbevel uit dat ze de demonstratie van Kick Out Zwarte Piet alsnog verbood.
In een brief van 13 november reageerde burgemeester Waanders onder andere als volgt: ‘Ik vind het erg jammer dat dit allemaal gebeurd is. Mensen hebben gebruikgemaakt van hun recht om te komen demonstreren en er zijn op voorhand goede afspraken gemaakt. Aan voorstanders van Zwarte Piet was binnen dezelfde afspraken volop ruimte om hun standpunten kenbaar te maken, daar hebben ze geen gebruik van gemaakt.’
In de pers ontstond een discussie over het demonstratieverbod dat uiteindelijk afgegeven werd. Een daarvan was hoogleraar Rechtswetenschap Jan Brouwer die in NRC Handelsblad van 19 november een artikel schreef onder de kop ‘Na Bonifatius is bij Dokkum nu het betogingsrecht vermoord’. Brouwer zag zelf geen redenwaarom dat de demonstratie tegen Zwarte Piet na het ‘A7-incident’ niet gewoon kon doorgaan. Hij verweet de tegendemonstranten ‘het opzettelijk storen van een geoorloofde betoging door het verwekken van wanorde hetgeen in het Wetboek van Strafrecht strafbaar gesteld wordt'.
De problemen rond de anti-Pietbetoging in Dokkum hadden te maken met een 'hostile audience' bij de demonstratie zoals we dat beschreven bij art. 9 Gw. Het grondwetsartikel zegt verder dat het optreden van de overheid een inspanningsverplichting is en geen resultaatsverplichting, met andere woorden de overheid hoeft het recht op demonstratie en tegendemonstratie niet te garanderen.
De problematiek rond dit grondwetsartikel is de laatste tijd duidelijk aan het verschuiven:
- Aanvankelijk lag de nadruk op de klassieke betekenis: 'Overheid, bemoei je er niet mee als iemand wil demonstreren!'
- Daar bleef het echter niet bij: 'Overheid, ga de demonstrant beschermen!'
- Vervolgens kwamen de rechten van de tegendemonstrant om de hoek kijken: 'Overheid, geef ook de tegendemonstrant de mogelijkheid te demonstreren!'
- Onmiddellijk gevolgd door: 'Overheid, bescherm ook de tegendemonstrant!'
Zie daar als overheid maar uit te komen... Voor elke situatie zal de aanpak opnieuw moeten worden afgewogen, steeds met een levensgrote kans dat de rechter je als overheid achteraf op de vingers tikt.