In december 2022 werd een wetsvoorstel gepresenteerd dat een partijverbod mogelijk maakt. De Raad voor de Rechtspraak toont zich nu kritisch over de procedure.
De Wet op de politieke partijen van minister Bruins Slot biedt onder andere de mogelijkheid om partijen te verbieden die de democratie ondermijnen. De wet legt het oordeel hierover bij de Hoge Raad. Verder moet de nieuwe wet een strenger toezicht op de financiering van politieke partijen regelen.
Consultatie deskundigen
Eind juni 2023 vond in de Tweede Kamer in het kader van de voorbereidende consultatie van de wet een rondetafelgesprek met deskundigen plaats over het versterken van de weerbaarheid van de democratie. Zou een partijverbod kunnen helpen om de democratische rechtsstaat te beschermen? Veel experts waren kritisch over een mogelijk partijverbod. Belangrijk kritiekpunt was het ontbreken van een zogeheten escalatieladder. Alvorens tot een partijverbod over te gaan zouden er maatregelen als waarschuwingen en boetes in de wet moeten staan.
Oud-minister Ernst Hirsch Ballin zei tijdens de bijeenkomst dat hij de 'innerlijke weerbaarheid' van de democratie belangrijker vond dan een partijverbod. Bestuurskundige Bart-Jan Heine noemde een partijverbod een medicijn dat erger is dan de kwaal.
Er zijn tijdens de tweede consultatieronde vijf reacties binnengekomen, waaronder een reactie van het College voor de Rechten van de Mens.
Raad voor de Rechtspraak
In augustus 2023 heeft ook de Raad voor de rechtspraak zich uitgesproken over het wetsvoorstel. De raad schreef dat het voor een zo zwaarwegende zaak als het verbieden van een politieke partij niet voldoende is zo’n verbod alleen door de Hoge Raad te laten beoordelen. Een mogelijkheid tot hoger beroep zou hier zeer gewenst zijn, volgens de raad.
Verder vond de Raad voor de Rechtspraak de gronden voor een partijverbod in de nieuwe wet tamelijk algemeen geformuleerd, met als gevaar dat er discussies konden komen over wat iets precies betekent. Voor een zo belangrijk onderwerp als een verbod van een politieke partij is volgens de Raad voor de Rechtspraak de mogelijkheid tot een grondiger debat noodzakelijk.