Pieter Omtzigt schrijft in zijn memo van 12 juni 2021 dat nieuwe Kamerleden hun steun aan hem hebben moeten bekopen met een lage plaats op de CDA-lijst.
In de discussie rond het memo van Pieter Omtzigt en het CDA-rapport Zij aan zij - Werken aan herstel van de evaluatiecommissie onder voorzitterschap van Liesbeth Spies vraagt een opmerkelijk grondwettelijk aspect de aandacht.
Omtzigt schrijft in zijn memo op pag. 32 dat twee kandidaten hem verteld hebben dat hen tijdens de selectie nadrukkelijk gevraagd is of zij op Hugo of Pieter hadden gestemd:
Een kandidaat vertelt dat het een andere kandidaat ook overkomen is. Zij hebben naar waarheid geantwoord, maar vonden het een impertinente vraag. Ik deel die mening. Deze kandidaten kwamen veel lager op de lijst dan zij verwacht hadden. Ik heb zelf niet verder nagegaan of alle kandidaten hierover bevraagd zijn. Dat is, dunkt mij, een taak voor de commissie-Spies.
In het rapport van de commissie-Spies is echter geen reactie te vinden op deze informatie van Omtzigt. Dat is spijtig want het gaat om iets zeer wezenlijks, namelijk de onafhankelijkheid van Kamerleden. Hierover zegt de Grondwet in art. 63 lid 3: 'De leden stemmen zonder last'.
In zijn Handboek van het Nederlandse Staatsrecht noemt Van der Pot noemt dit 'een van de belangrijkste instrumenten voor de realisering van het evenwicht tussen de kiezersdemocratie en de partijendemocratie'..
Het is te billijken dat een partij toekomstige kandidaten vraagt naar hun visie op het partijprogramma. Bedenkelijk wordt het echter als deze screening zover gaat als Omtzigt schetst. Opvallend wordt het als de commissie dit kennelijk niet onderzocht heeft. Immers, als de gehele huidige fractie van het CDA langs deze 'Omtzigt-meetlat' is gelegd, zal dit niet bijdragen aan een 'lastenvrij' Kamerlidmaatschap.
Dit alles roept de volgende concrete vragen op:
- Waarom schenkt het rapport Spies geen aandacht aan de verklaringen van kandidaat-Kamerleden die Omtzigt in zijn memo heeft opgenomen?
- In het rapport Spies wordt gewag gemaakt van selectie op regionale spreiding en deskundigheid. Dat zijn zaken die de Grondwet niet verbiedt. Maar mag je van tevoren eisen stellen aan opvattingen die aan een zittend Kamerlid zijn gekoppeld? Ofwel: wie voor Omtzigt is, is tegen ons? Is de gehele huidige fractie op voorhand al 'gesensibiliseerd'?
Is het evenwicht tussen kiezersdemocratie en partijdemocratie, waar Van der Pot lang geleden in zijn handboek al op wees, hier niet zoek?
Het beruchte 'Functie elders' memo dat onder de arm van verkenner Kajsa Ollongren op 25 maart 2021 voor de lens van fotograaf Bart Maat passeerde. Maat won ermee de ANP Nieuwsfoto van het jaar 2021.