Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Raad van State hekelt 'afrekencultuur'

De Raad van State vindt dat ministers de Kamer nogal eens slecht informeren en dat de Tweede Kamer vaak meer bezig lijkt met 'scoren' dan met het controleren van de macht.

Doorgaans adviseert de Raad van State over wetsvoorstellen die de regering of het parlement aan het hoogste adviesorgaan van het land voorleggen. Men kan echter ook ongevraagd advies geven zonder dat een concreet wetsvoorstel voorligt. Op 15 juni 2020 heeft de Raad van State heeft een zo'n ongevraagd advies gepubliceerd over de ministeriële verantwoordelijkheid. Met het advies wil de raad Kamerleden, kabinet en ambtenaren stimuleren om in de toekomst beter samen te werken en zo het vertrouwen van de burger in de overheid te versterken.

Uitleggen wat de overheid doet en waarom ze doet wat ze doet, is belangrijker dan ooit, stelt de Raad van State in zijn advies vast. Er worden een hele rij recente zaken aangehaald waar het informeren of juist niet-informeren van parlement en burgers centraal stond. Genoemd worden onder andere de veiligheid van de Stint, de burgerdoden bij de luchtaanval op de stad Hawija in Irak, het uitkeren van de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst en de vraag of de overheid voldoende voorbereid was op de coronacrisis. Was de informatie voor iedereen beschikbaar? Wie kan op dit alles worden aangesproken? Heeft de Tweede Kamer voldoende grip op de zaak?.

Deze vragen raken de kern van de ministeriële verantwoordelijkheid, constateert de Raad van State. Men pleit voor een goed samenspel tussen Kamerleden, kabinet en ambtenaren. De Kamer zou zo snel mogelijk af moeten van wat de raad een 'incidentgedreven verantwoordingscultuur' noemt.

De Raad van State eindigt zijn advies met vijf aanbevelingen:

  • Breng de informatiehuishouding van de overheid op orde, zodat ook de informatievoorziening verbeterd kan worden.
  • Maak de afspraken over contacten tussen Kamerleden en ambtenaren helder. Wees daar ontspannen over.
  • Verbeter het inhoudelijk, ambtelijk vakmanschap. Wees zuinig op de ambtenaren die het uitvoerende werk doen.
  • Wees terughoudend allerlei taken bij onafhankelijke instellingen neer te leggen, want dat beperkt de mogelijkheid van democratische controle te veel.
  • Als een minister niet wettelijk bevoegd is op een onderwerp, moeten de Kamers dat respecteren. Op deze manier voorkom je schijnvertoningen.

Ongevraagd advies Raad van State over de ministeriële verantwoordelijkheid

Uitgelicht

Het kan wéér gruwelijk mis gaan

De risico’s die tot het Toeslagenschandaal hebben geleid, zijn niet verdwenen, stelde voorzitter Van Nispen van de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening:vast bij de presentatie van hun eindrapport Blind voor mens en recht:
De blindheid voor mensen en voor hun rechten is er nog steeds. Een indringende constatering is dan ook dat het wéér gruwelijk mis kan gaan. Dit kan morgen weer gebeuren, zo lang de overheid zich niet aan de eigen wetten houdt. Zo lang grondrechten niet worden gerespecteerd, waarborgen ontbreken en rechtsstatelijk handelen niet dagelijks in praktijk wordt gebracht. Zo lang geen invulling wordt gegeven aan macht en tegenmacht. Zo lang de staatsmachten blind blijven voor mens en recht. Zo lang blijft het risico bestaan dat mensen door overheidshandelen worden vermorzeld. Dat kan ieder van ons overkomen.

 

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

bovendeert

Bovend’Eert en Kummeling
Het Nederlandse Parlement (13e druk)

Inmiddels zijn er zeven jaar verstreken sinds staatsrechtdeskundigen Paul Bovend’Eert en Henk Kummeling de vorige druk van de klassieker Het Nederlandse Parlement verzorgden. De eerste druk verscheen in 1938.
De nieuwe dertiende druk moest op tal van punten worden aangepast. Zo hebben de Tweede en Eerste Kamer resp. in 2021 en 2023 een nieuw reglement van orde gekregen. Andere belangrijke ontwikkelingen van de afgelopen jaren waren het vaststellen van gedragscodes voor Kamerleden en de ontwikkelingen in de onderlinge verhoudingen tussen Tweede en Eerste Kamer tijdens de laatste kabinetten-Rutte. Verder staan Bovend’Eert en Kummeling uiteraard ook stil bij de nasleep van de Kinderopvangtoeslagaffaire en de daaruit voortvloeiende roep om een nieuwe bestuurscultuur.
(29.03.2024)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Zekerheid en bescherming

In 1798 kreeg Nederland zijn Staatsregeling voor het Bataafsche Volk waarin vrijheid, gelijkheid en broederschap - de beginselen van de Franse Revolutie - voorop stonden. Van de 23 grondrechten in de Grondwet kwamen maar liefst al 21 in de een of andere vorm in deze eerste staatsregeling voor.
In onze ingewikkelde maatschappij komen de spelregels van de Bataafse Republiek verrassend eenvoudig over. Neem artikel L over de manier waarop de staat met vreemdelingen moet omgaan:
‘De Maatschappij ontvangt alle Vreemdelingen, die de weldaaden der vrijheid vreedzaam wenschen te genieten, in haar midden, verleenende denzelven alle zekerheid en bescherming.’
(25.10.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog