Om het lek op te sporen bij de burgemeestersbenoeming van Den Bosch heeft het Openbaar Ministerie de telefoongegevens van een journalist van het Brabants Dagblad gecontroleerd.
Inmiddels heeft het OM in Den Bosch zijn excuses voor deze handelwijze aangeboden. Minister Grapperhaus van Justitie verklaarde dat er in deze zaak niet gehandeld was volgens de eigen interne regelgeving binnen het OM.
Dit protocol schrijft voor dat slechts in uitzonderlijke gevallen ingrijpende opsporingsbevoegdheden tegen journalisten mogen worden ingezet en dat ook nog alleen als daarvoor eerst toestemming gevraagd wordt aan de hoofdofficier van justitie en het College van procureurs-Generaal.
Na een artikel in het Brabants Dagblad dat niet Jan Hamming maar Jack Mikkers de nieuwe burgemeester van Den Bosch zou worden, wisten politie en justitie snel het lek in de vertrouwenscommissie boven water te krijgen. Twee politici werden in deze zaak als verdachte aangehouden.
Kort geleden werd duidelijk dat Justitie vrijwel direct bij Vodafone de telefoongegevens van journalist Jos van de Ven vorderde waaruit bleek dat twee politici rond de benoemingsprocedure contact met de journalist hebben gehad. Doordat de telefoongegevens opgenomen werden in het strafdossier van beide verdachten, kwam deze ingreep aan het licht.
In Nederland heeft een journalist het recht om zijn bronnen te beschermen. Over het inzage mogen hebben in bijvoorbeeld de telefoongegevens van een journalist moet in beginsel eerst een onafhankelijk rechter-commissaris oordelen. Het geven van toestemming mag nooit alleen aan het Openbaar Ministerie worden overgelaten omdat het OM maar één belang heeft, namelijk het opsporen van een verdachte.
Op dit moment is deze bescherming van de journalistieke vrijheid min of meer geregeld in de Aanwijzing toepassing dwangmiddelen tegen journalisten.
Volgens de juristen is hierin de bronbescherming van journalisten niet voor de volle 100 procent afgetimmerd. Regelmatig moet de Europese regelgeving in stelling worden gebracht om de gewenste bescherming te rechtvaardigen. Er liggen inmiddels verschillende uitspraken van het Europese Hof waarin Nederland veroordeeld is voor het schenden van dit recht.
In februari 2018 ging de Tweede Kamer akkoord met het wetsvoorstel Bronbescherming in strafzaken. Deze wet moet ervoor zorgen dat het recht op bronbescherming voor journalisten en hun bronnen in het Wetboek van Strafvordering verbeterd wordt. Zodra de Eerste Kamer het voorstel bekrachtigd heeft, wordt de nieuwe wet van kracht.
Aanwijzing toepassing dwangmiddelen tegen journalisten
Wetsvoorstel Bronbescherming in strafzaken