Website over de 23 grondrechten in de Grondwet

Nieuws

Grondwetswijziging constitutionele toetsing vervallen

In een advies heeft de Raad van State aangegeven dat een grondwetswijziging uit 2009 vervallen is omdat de Tweede Kamer de zaak te lang heeft laten liggen.

Destijds in 2002 diende Femke Halsema - ze was toen Kamerlid voor GroenLinks - een voorstel tot wijziging van de Grondwet in die het mogelijk moest maken dat rechters bevoegd zouden zijn om te toetsen of wetten in strijd waren met de Grondwet. Sommige landen kennen zo'n constitutionele toetsing al lange tijd.

Het Nederlandse staatsrecht wil dat een grondwetswijziging twee keer door opeenvolgende Eerste en Tweede Kamers moet worden aanvaard. De regel is bedacht om de kiezers de mogelijkheid te geven zich via hun stem over de gewenste wijzigingen uit te spreken. De procedure moet ervoor zorgen dat door een parlement niet lichtzinnig met onze grondrechten wordt omgesprongen.
Als het wijzigingsvoorstel één keer - in de zogeheten 'eerste lezing' - met een normale meerderheid door Eerste en Tweede Kamer is aangenomen, moet na de volgende verkiezingen een nieuwgekozen volksvertegenwoordiging zich nogmaals over het voorstel buigen. Die nieuwgekozen Tweede en Eerste Kamer moeten het wetsvoorstel dan in 'tweede lezing' met een tweederde meerderheid aanvaarden waarna de grondwetswijziging pas een feit wordt.

Nadat Tweede en de Eerste Kamer uiteindelijk in 2009 in eerste lezing akkoord waren gegaan met het voorstel-Halsema, ging het na de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 voor de tweede lezing naar de Tweede Kamer. GroenLinks liet het wetsvoorstel echter niet opnieuw in de Kamer in stemming te brengen, omdat men er - al dan niet ten onrechte - vanuit ging dat een tweederde meerderheid niet haalbaar was. Daarna gingen er nog twee Kamerverkiezingen overheen en leek niemand leek meer naar het voorstel om te kijken tot enige tijd geleden in de Tweede Kamer de vraag opkwam of het voorstel inmiddels nog wel voldeed aan de regels over het wijzigen van de Grondwet.

Deze vraag werd voorgelegd aan de Raad van State die er onlangs in een advies zijn licht over liet schijnen. Belangrijkste conclusie was dat het wetsvoorstel, dat inmiddels als de initiatiefwet-Van Tongeren door het leven gaat, als vervallen moet worden beschouwd. De Tweede Kamer zal nog wel een uitdrukkelijk besluit moeten nemen om vast te stellen dat het voorstel is vervallen.
De Raad van State adviseerde de Tweede Kamer verder om in de toekomst bij de tweede lezing de regie van de indiener over te nemen. De Kamer kan bijvoorbeeld in het eigen Reglement van Orde vastleggen dat zulke voorstellen in beginsel zes maanden na indiening in stemming moeten worden gebracht.

Volledige tekst advies Raad van State

Uitgelicht

Het kan wéér gruwelijk mis gaan

De risico’s die tot het Toeslagenschandaal hebben geleid, zijn niet verdwenen, stelde voorzitter Van Nispen van de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening:vast bij de presentatie van hun eindrapport Blind voor mens en recht:
De blindheid voor mensen en voor hun rechten is er nog steeds. Een indringende constatering is dan ook dat het wéér gruwelijk mis kan gaan. Dit kan morgen weer gebeuren, zo lang de overheid zich niet aan de eigen wetten houdt. Zo lang grondrechten niet worden gerespecteerd, waarborgen ontbreken en rechtsstatelijk handelen niet dagelijks in praktijk wordt gebracht. Zo lang geen invulling wordt gegeven aan macht en tegenmacht. Zo lang de staatsmachten blind blijven voor mens en recht. Zo lang blijft het risico bestaan dat mensen door overheidshandelen worden vermorzeld. Dat kan ieder van ons overkomen.

 

Bekijk oude afleveringen Uitgelicht

Nieuw verschenen

gogel

Jan Postma
Alexander Gogel (1765-1821)
Grondlegger van de Nederlandse staat

Alexander Gogel was een overtuigd patriot en maakte snel carrière in de Bataafse Republiek en de Franse tijd. Hij staat bekend als de man die het nieuwe financiële systeem van de Bataafse eenheidsstaat organiseerde. Ook was Gogel betrokken bij het opstellen van de Staatsregeling van 1798. Jan Postma schreef enige tijd geleden al weer een lijvige biografie van Alexander Gogel waarin hij hem vanwege zijn verdiensten als ‘Grondlegger van de Nederlandse staat’ bestempelt.
Postma beschrijft Alexander Gogel onder andere als strijdbaar voorstander van de afschaffing van de gilden. Gelijkheid betekende voor Gogel ook een vrije toegang tot alle beroepen. Opmerkelijk was zijn betrokkenheid bij de Nationale Konst-Gallery, de voorloper van het huidige Rijksmuseum. De basis van de collectie vormde de verbeurd verklaarde collectie van voormalig stadhouder Willem V.
(26.10.2023)

Bekijk overzicht nieuwe boeken

Knipoog

Zekerheid en bescherming

In 1798 kreeg Nederland zijn Staatsregeling voor het Bataafsche Volk waarin vrijheid, gelijkheid en broederschap - de beginselen van de Franse Revolutie - voorop stonden. Van de 23 grondrechten in de Grondwet kwamen maar liefst al 21 in de een of andere vorm in deze eerste staatsregeling voor.
In onze ingewikkelde maatschappij komen de spelregels van de Bataafse Republiek verrassend eenvoudig over. Neem artikel L over de manier waarop de staat met vreemdelingen moet omgaan:
‘De Maatschappij ontvangt alle Vreemdelingen, die de weldaaden der vrijheid vreedzaam wenschen te genieten, in haar midden, verleenende denzelven alle zekerheid en bescherming.’
(25.10.23)

Bekijk oude afleveringen Knipoog