In een advies heeft de Raad van State aangegeven dat een grondwetswijziging uit 2009 vervallen is omdat de Tweede Kamer de zaak te lang heeft laten liggen.
Destijds in 2002 diende Femke Halsema - ze was toen Kamerlid voor GroenLinks - een voorstel tot wijziging van de Grondwet in die het mogelijk moest maken dat rechters bevoegd zouden zijn om te toetsen of wetten in strijd waren met de Grondwet. Sommige landen kennen zo'n constitutionele toetsing al lange tijd.
Het Nederlandse staatsrecht wil dat een grondwetswijziging twee keer door opeenvolgende Eerste en Tweede Kamers moet worden aanvaard. De regel is bedacht om de kiezers de mogelijkheid te geven zich via hun stem over de gewenste wijzigingen uit te spreken. De procedure moet ervoor zorgen dat door een parlement niet lichtzinnig met onze grondrechten wordt omgesprongen.
Als het wijzigingsvoorstel één keer - in de zogeheten 'eerste lezing' - met een normale meerderheid door Eerste en Tweede Kamer is aangenomen, moet na de volgende verkiezingen een nieuwgekozen volksvertegenwoordiging zich nogmaals over het voorstel buigen. Die nieuwgekozen Tweede en Eerste Kamer moeten het wetsvoorstel dan in 'tweede lezing' met een tweederde meerderheid aanvaarden waarna de grondwetswijziging pas een feit wordt.
Nadat Tweede en de Eerste Kamer uiteindelijk in 2009 in eerste lezing akkoord waren gegaan met het voorstel-Halsema, ging het na de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 voor de tweede lezing naar de Tweede Kamer. GroenLinks liet het wetsvoorstel echter niet opnieuw in de Kamer in stemming te brengen, omdat men er - al dan niet ten onrechte - vanuit ging dat een tweederde meerderheid niet haalbaar was. Daarna gingen er nog twee Kamerverkiezingen overheen en leek niemand leek meer naar het voorstel om te kijken tot enige tijd geleden in de Tweede Kamer de vraag opkwam of het voorstel inmiddels nog wel voldeed aan de regels over het wijzigen van de Grondwet.
Deze vraag werd voorgelegd aan de Raad van State die er onlangs in een advies zijn licht over liet schijnen. Belangrijkste conclusie was dat het wetsvoorstel, dat inmiddels als de initiatiefwet-Van Tongeren door het leven gaat, als vervallen moet worden beschouwd. De Tweede Kamer zal nog wel een uitdrukkelijk besluit moeten nemen om vast te stellen dat het voorstel is vervallen.
De Raad van State adviseerde de Tweede Kamer verder om in de toekomst bij de tweede lezing de regie van de indiener over te nemen. De Kamer kan bijvoorbeeld in het eigen Reglement van Orde vastleggen dat zulke voorstellen in beginsel zes maanden na indiening in stemming moeten worden gebracht.