De afgelopen maanden heeft een werkgroep uit de Tweede Kamer zich over het probleem rond de fractievorming gebogen. Aanleiding was de steeds verdere versnippering in de Kamer: tijdens de huidige zittingsperiode breidde het aantal fracties zich uit van elf naar zestien. Al enige tijd is de Tweede Kamer bezig om naar mogelijkheden zoeken om de gevolgen van afsplitsingen te verkleinen.
De Tweede Kamer begon na de verkiezingen van september 2012 met elf partijen. Door interne ruzies braken sindsdien zeven Kamerleden met hun partij om zelfstandig verder te gaan. Er zijn nu zestien fracties waaronder twee met twee afgesplitste leden: Bontes en Van Klaveren van de PVV en Kuzu en Öztürk van de PvdA.
Bij veel partijen heerst in de Kamer onvrede over de mogelijkheden die Kamerleden nu hebben om zich af te splitsen en zelfstandig verder te gaan of met een andere eenling samen te gaan in een nieuwe fractie.
Grondwettelijke onmogelijkheid
De notitie gaat in op de positie van de Kamerleden op grond van de Grondwet. Volgens de notitie biedt de Grondwet geen ingang om ongewenste fractievorming tegen te gaan. Zo stelt artikel 54 Gw dat de leden van de Tweede Kamer rechtstreeks gekozen worden en dus niet partijen. Volgens de Grondwet heeft een lid van de Tweede Kamer een individueel mandaat en vertegenwoordigt hij geen partij, regio, plaats, bevolkingsgroep of beroepsgroep, maar het gehele Nederlandse volk.
Verder worden de gronden waarop het Kamerlidmaatschap eindigt, elders in de Grondwet met name genoemd en het verlaten van de Kamerfractie of de politieke beweging waartoe men bij het aantreden als Kamerlid hoorde, staat daar niet bij.
In de notitie worden onder andere de mogelijkheden nagegaan om Kamerleden die zich afsplitsen van hun eigen fractie en zelfstandig doorgaan, niet langer de mogelijkheid te bieden om later met andere ‘eenlingen’ een nieuwe fractie te beginnen.
Volgens de notitie moet er een verschil gemaakt worden tussen fractie en groepen. Fracties zijn tijdens de verkiezingen aan de kiezer als zodanig bekend. Alle afscheidingen worden groepen genoemd tenzij de Kamer alsnog ze benoemt tot fractie. Een fractie krijgt meer faciliteiten (financiën, spreektijd) dan een groep.
Naar alle waarschijnlijkheid zal de Tweede Kamer de notitie in juni bespreken.
De volledige tekst van de notitie Fractievorming in de Tweede Kamer